Παναγία στο φαράγγι της Χράπας

 Ξεκινας απο Ακρη και στον δρομο προς Λουτρο στις κοκκες κανεις αριστερα  στον χωματοδρομο στα 250 μετρα εχει δεξια διασταυρωση προς Αηποστολο και Παναγια συνεχιζεις στον δρομο που ειναι πολυ βατος με χαμηλο αυτοκινητο προχωρας δεν στριβεις  πουθενα και φτανεις στα πευκα και σε μια πολυ ωραια ποτιστρα για τα ζωα Μετα την ποτιστρα συνεχιζεις κατηφορικα περνας το παλιο υδραγωγειο της κρανια  και φτανει στη εκκλησια του Αηποστολου Εκει παρκαρεις και με 29 λεπτα περπατημα εφτασες στην Παναγια

Το ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγίας) στο φαράγγι της Χράπας στην Κρανιά Ελασσόνας είναι απομεινάρι ενός πολύ παλιού μικρού μοναστηριού. Μια παλιά επιγραφή η οποία υπήρχε εντός του ναού ανέγραφε ότι ο ναός ανακαινίσθηκε από τους μοναχούς Μανασή και Παρθένιο κατά το 960 μ.Χ. στις 15 Μαίου. Επομένως η ημερομηνία ιδρύσεως του μικρού μοναστηριού είναι πιθανόν να είναι πιο παλιά. Μέχρι τα μέσα περίπου του προηγούμενου αιώνα σώζονταν και παλιές τοιχογραφίες.

Κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας φιλοξενούσε κλεφταρματωλούς της περιοχής. Είναι δε πιθανόν να λειτούργησε και ως κρυφό σχολειό. Λέγεται ότι κλέφτες είχαν κλέψει την κόρη ενός Τούρκου αξιωματούχου από την περιοχή της Κατερίνης και το έφεραν να το κρύψουν σε μια παρακείμενη σπηλιά του μοναστηριού. Τουρκικό όμως απόσπασμα έφτασε στην περιοχή και έκαψε το μοναστήρι , αφού ελευθέρωσε  την Τουρκοπούλα. Το σημερινό ξωκλήσι είναι ό,τι απέμεινε από την καταστροφή που προκάλεσαν οι Τούρκοι. Μια παλιά εικόνα καπνισμένη της Ζωοδόχου Πηγής η οποία ήταν του μοναστηριού υπήρχε στην κεντρική εκκλησία του Αγίου Δημητρίου της Κρανιάς. Δυστυχώς και αυτή η εικόνα δεν γλύτωσε από την μανία των Γερμανών και την πυρκαγιά που έβαλαν στον Άγιο Δημήτριο στις 11 Φεβρουαρίου του 1944.

Σήμερα οι Κρανιώτες όπως και οι πρόγονοί τους τιμούν τη μνήμη της Ζωοδόχου  Πηγής με το να επισκέπτονται προσκυνηματικά το ξωκλήσι παραμονή της εορτής, να κοιμούνται εκεί το βράδυ και την άλλη μέρα μετά τη Θεία Λειτουργία με την σημερινή εικόνα της Παναγίας να επιστρέφουν στον ναό του Αγίου Δημητρίου στην Κρανιά.

υ Πηγής. [κειμενο

Χρήστος Γκουνέλας 

Θεολόγος]http://kraneaelassonas.blogspot.gr/2013/05/blog-post_10.html

 Χράπα: Ονομασία μεγάλης χαράδρας της περιοχής, κυρίως, βόρεια του χωριού Κρανέα ή Κρανιά (γνωστή και ως Ξηροκρανιά) της Ελασσόνας,του πρώην Δήμου Αντιχασίων, μήκους πάνω από 10 χλμ. Αρχίζει από το χωριό Λουτρό ενώ προς το τέλος του φαραγγιού είναι η Γιαννωτά και το τέλος πλάϊ στη Βαλανίδα. Το ρέμα που τρέχει στον πυθμένα του φαραγγιού οι Κρανιώτες το λένε Μουράντα, άγνωστης ετυμολογίας, ενώ η Χράπα είναι παλαιοσλάβικη λέξη που σημαίνει χαράδρα (ενώ η πιθανολογούμενη ερμηνεία ως ηχοποιητική λέξη από το χραπ χρουπ των βημάτων του ανθρώπου στα χαλίκια της χαράδρας θεωρείται γλωσσολογικά ανεπαρκής- θάπρεπε να λεγόταν χραπχρούπα!). Η Χράπα σχηματίστηκε (προ χιλιάδων χρόνων) από τη ροή των νερών των παγετώνων που υπήρξαν στο οροπέδιο της Δεσκάτης- Λουτρού και λίμνης στην περιοχή Κρανιώτικη-Λουτριώτικη ποταμιά , του μετώπου του παγετώνα , με αποδεικτικά στοιχεία τις τεράστιες σχεδόν σφαιρικές πέτρες που βλέπουμε πλάϊ στο σημερινό δρόμο προς Δεσκάτη μετά τη γέφυρα του Τσιγαρίδα. Ίδιες πέτρες (κατάλοιπο λιθώνα ενός παγετώνα) συναντούμε και στην αρχή του άλλου ρέματος-μικρότερης χαράδρας-του Παλιομάντανου ΝΔ της Δεσκάτης- Παλιογκορτσιάς που οδηγεί τα νερά στη Συκιά. Τα νερά της Χράπας ενώνονται στη Βαλανίδα με τα βρόχινα νερά της Κρανιάς και κοντά στο Κεφαλόβρυσο ενώνονται με τα νερά του Βούλγαρη- Τιταρήσιου που χύνονται κι αυτά στην ποταμιά Συκιάς-Δαμασίου δίπλα στο Παλαίκαστρο Ελασσόνας. Η παλαιοβοτανική σημασία της Χράπας δεν έχει διερευνηθεί ακόμα, αν και η λεκάνη της Για;ννωτάς- Σαρανταπόρου- Αζώρου έχει δώσει απολιθωμένα φύλλα φυτών- δένδρων της εποχής πριν 6-9 εκατομυρίων χρόνων (μελέτες ανακοινώσεις του καθηγητή Γαιολογίας Ευάγγελου Βελιτζέλου). Άλλωστε τα θερμά & χλιαρά νερά πηγάζουν στο Λουτρό στην αρχή της Χράπας, και ίχνη Ρωμαϊκών λουτρών στη θέση Μουτσιάλι πλάϊ στο ξωκκλήσι της Αγίας Κυριακής Λουτρού και ύπαρξη πορώλιθου σε άλλο σημείο του Λουτρού φανερώνουν γαιολογική δραστηριότητα που χρήζει διερεύνησης. Η Χράπα έχει φυσικό κάλος για τους σημερινούς περιπατητές.Όμως ως βοσκότοπος των Κρανιωτών για αιώνες έχει υποστεί αποψίλωση, που τα τελευταία χρόνια από μόνη της η φύση αποκαθιστά αφού μειώθηκαν τα κοπάδια γιδιών. Ακόμα και τα όρνια της Χράπας που ως τα 1960-1970 υπήρχαν, τώρα έχουν χαθεί. Όσοι έχουν το κουράγιο να επισκευθούν το αρχαίο εκκλησάκι της Παναγίας στη Χράπα θα αποζημιωθούν με καταπληκτική θέα του Ολύμπου. Π.Λάλος

Murada: Η λέξη «Μουράντα» είναι ενετική. Προέρχεται από το «muro» που σημαίνει τoίxoς-τείχος και σημαίνει μέρος κλεισμένο σε τοίχους.

Το όνομα αυτό φέρει ένα φαράγγι στην Κρανιά Ελασσόνας. Οι ντόπιοι το ξέρουν ως «Χράπα», μια ηχοποίητη λέξη από το σύρσιμο των βημάτων πάνω στα χαλίκια του πετρώδους εδάφους (χραπ-χρουπ).

Στο πανέμορφο αυτό φαράγγι, μας ταξιδεύει ο δάσκαλος-ερευνητής Ευάγγελος Λάλος. Γέννημα-θρέμμα της περιοχής, τώρα ζει στη Ν. Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης,

 Η Μουράντα είναι ένα φαράγγι, με ποικίλη πανίδα και χλωρίδα όπως διαπιστώνει ο επισκέπτης, με μήκος 15 περίπου χλμ. και βρίσκεται στη ροή του Ξεριά ποταμού. Αρχίζει από τη γέφυρα που ενώνει την Κρανιά με τον Λουτρό και τελειώνει στην έξοδο του Ξεριά προς Βαλανίδα, όπου γίνεται το αντάμωμα των ρεμάτων του Τιταρίσιου, του Ξεριά και το Μάτι του Κεφαλόβρυσου.

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ

Ο Βαγγέλης Λάλος εξιστορεί: «Για μένα ήταν ένα μέρος ονείρων η Χράπα, να την ιδώ, να την πατήσω και να ολοκληρώσω τις παιδικές επιθυμίες. Παραδίπλα από τον Αϊ Γιάννη ήταν τα γρασίδια. Εκεί βρισκόταν το αμπέλι μας, το μόνο μέρος που μου επιτρεπόταν να επισκεφτώ και να φτάσω -χωρίς φόβο-, μέχρι και το χωράφι του μπάρμπα Αποστόλη.

Τα βράδια, είχα την πολυτέλεια να κοιμάμαι πολλές ώρες, γιατί η γκαζόλαμπα έκαιγε μέχρι το βραδινό φαγητό.

Αυτό που κυρίως επιτρεπόταν-γιατί βρισκόταν στη σκέψη μου- ήταν να ονειρεύομαι και να ακούω τη συναυλία των βατράχων. Έ, δεν θα μεγαλώσω, να πάω κάποτε στη Χράπα;

Ήταν μια μικρή περιήγηση στο φαράγγι, που θα χρειαστεί ακόμα πολύς κόπος και προσπάθειες για να μελετηθεί η πτυχή του και το κάθε μυστικό κρύβει στους αιώνες. Προσωπικά, για να ολοκληρώσω έναν κύκλο ερευνών, αναζήτησα πληροφορίες που αφορούν στην προέλευση του ονόματος:

Ρώτησα τους ηλικιωμένους του χωριού αλλά η απάντηση ήταν αφελής και μόνο άγνοια έδειχνε.

-Τι θα πει Μουράντα;- Να, Χράπα!

Αναζήτησα πληροφορίες στον υπολογιστή μου, αλλά ατύχησα, γιατί μόνο διαφημίσεις ξενοδοχείων βρήκα. Κατέφυγα στις πρεσβείες των γειτονικών χωρών, αφού δεν είναι η λέξη ελληνική, τίποτε. Η Τουρκία μόνο μου απάντησε ότι αυτή έχει μόνο το όνομα Μουράτ που είναι όνομα σουλτάνου. Σκέφθηκα ότι δεν είναι δυνατόν οι προγονοί μου να τίμησαν κάποιο Τούρκο σουλτάνο, δίνοντας το όνομα του στο φαράγγι.

Κατέφυγα τελικά στον μορφωτικό ακόλουθο της ιταλικής πρεσβείας στην Αθήνα και η έκπληξη ήρθε από κει: -Περιμένετε κ. Λάλο: Muro-murare = τοίχος-τείχος. Murada (Μουράντα) σημαίνει μέρος κλεισμένο με τοίχους.-Μήπως έχει εκεί ποτάμι; Μήπως είναι φαράγγι; Η λέξη είναι ενετική. Μήπως πέρασαν από τον τόπο σας, κατά την αρχαιότητα, Ενετοί; Κάπου εκεί κρύβεται η απάντηση που ζητάτε!

Ευχαρίστησα τον Ιταλό συνομιλητή μου, τον διδάκτορα ιστορίας της ιταλικής πρεσβείας. Όλα μέσα μου φωτίστηκαν. Οι απαντήσεις ήρθαν: Οι Ενετοί, που κατά τη διάρκεια του τρωικού πολέμου, πήραν μέρος σαν σύμμαχοι των Τρωών, όπως και πολλοί λαοί των βορείων παραλίων του Πόντου και με τη λήξη του Πολέμου το 1184 π.Χ., διώχθηκαν από τους νικητές Έλληνες, έφυγαν από τις εστίες τους και διασκορπίστηκαν σε άλλους τόπους.

Αν και πανάρχαιος λαός, ίσως πελασγικής φυλής (Παφλαγόνες), και πιθανόν ελληνικής καταγωγής (Στράβων-Τάκιτος), αναχώρησαν, για να διασωθούν από την μήνη των Ελλήνων με κατεύθυνση την Ελλάδα, Ιταλία (Βενετία), Γαλατία, Μ. Βρετανία και Κ. Ευρώπη. Οι Ενετοί λάτρευαν τους Ολύμπιους θεούς και ιδιαίτερα τον Απόλλωνα.

Στην εποχή τους, δεν υπήρχαν δρόμοι, και ο μόνος- εύκολος τρόπος- μετακίνησης τους ήταν οι ποτάμιοι δρόμοι. Πέρασαν λοιπόν και από τον Ξεριά ποταμό κατευθυνόμενοι στα δυτικά της Ελλάδας και έτσι σαν στίγμα τους άφησαν το όνομα που κρατούμε ως σήμερα: ΜΟΥΡΑΝΤΑ-ΜURADA! Μέρος κλεισμένο με τοίχους!

Ένα πανέμορφο φαράγγι, μήκους 15 χιλιομέτρων. Ένα φαράγγι καμωμένο από πέτρες και όμως πηγή ζωή για την Κρανιά επί αιώνες πολλούς”.http://www.eleftheria.gr/index.asp?cat=40&aid=63296#.VS-GBZOLX-k