ΦΟΒΟΣ 7

ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΣΕ ΦΟΒΙΖΕΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ

• http://strangejournal.wordpress.com/2011/02/07/%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B5-%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%83/

To πιο παλιό και απαραίτητο εργαλείο στα χέρια κάθε εξουσίας. Το Α και το Ω της χειραγώγησης. Όπως περιγράφει και στο βιβλίο της “Το δόγμα του σοκ” η Naomi Klein, πάντα υπάρχουν ενορχηστρωμένες επιθέσεις εναντίον της δημόσιας σφαίρας ύστερα από καταστρεπτικά συμβάντα (τεχνητά ή μη) τα οποία αντιμετωπίζονται ως “επιχειρηματικές ευκαιρίες”. Αυτός είναι ο καπιταλισμός της καταστροφής. Ο φόβος προωθείται μεθοδευμένα από τα ΜΜΕ. Οι ξένοι, η ανεργία, κάθε είδους σύμπλεγμα και ανασφάλεια μεταδίδονται για να μείνουν οι πολίτες σε καταστολή. Το φοβισμένο ον δέχεται ευκολότερα οποιοδήποτε μέτρο “ασφάλειας”. Ο Μακιαβέλι στον “Ηγεμόνα” υποστήριζε πως τα πλήγματα έπρεπε να επιφέρονται όλα μαζί.

Έτσι εν μέσω κρίσης (άλλη μια λέξη συνώνυμη του φόβου), γίνεται εμπόριο καταστολής-χθες κάμερες, σήμερα φράκτες-και προσπάθεια ελέγχου προσωπικών δεδομένων (λέγε με κάρτα του πολίτη), ενώ τα δικαιώματα των ανθρώπων προσβάλονται σα να είναι κοινοί εγκληματίες μάλιστα με την συγκατάθεσή τους. Η 11η Σεπτεμβρίου άλλαξε τον κόσμο με τρόπο που δεν περιμέναμε. Δημιούργησε μια βιομηχανία φόβου, όπου ο πόλεμος και η οικονομία είναι οι δύο βραχίονες ελέγχου. Η τρομοκρατία από την άλλη αποτέλεσε το καλύτερο παραπέτασμα για τα σκοτεινά σχέδια των ελίτ. Πριν από καμιά δεκαετία τα όσα συμβαίνουν θα είχαν βγάλει μιλούνια στους δρόμους. Σήμερα, απλά παρακολουθούν από την tv.

Ο φόβος ήταν το πιο επιδραστικό κατασταλτικό για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Η αστυνομία επίσης βοήθησε στο να αισθάνεται ο πολίτης ένοχος ακόμη και όταν δεν έχει κάνει κάτι. Αναίτιες συλλήψεις, τραμπουκισμοί και χημικά αποτρέπουν τους πολλούς να βγουν στον δρόμο, ενώ ακόμη και η περιβολή σου μπορεί να θεωρηθεί ύποπτη. Οι μετανάστες από την άλλη είτε θα είναι εγκληματίες είτε εχθροί που σπιλώνουν την ομοιομορφία του έθνους. Αν τους υποστηρίξεις σε λένε “αντεθνικό” ή “κνίτη”. Φοβάσαι να υποστηρίξεις επομένως τους άλλους. Η “δημοκρατία” επιβάλεται με το ζόρι. Λέξεις και αποδιοπομπαίοι τράγοι είναι υλικά του φόβου. Όπως επίσης η άγνοια. Οι κυβερνήσεις θέλουν να μας σοκάρουν μέσω διαφόρων τεχνικών ώστε να είμαστε πιο δεκτικοί στις αποφάσεις τους, ενώ εκείνοι κάνουν ταξίδια στην Ελβετία και συμμετέχουν σε κοσμικά πάρτι.

Όταν ο φόβος δεν πιάνει αρχικά, τότε το σύστημα σε εμβολιάζει με ενοχή. Το ΔΝΤ μας έκανε να πιστέψουμε πως έχουμε άρρωστο ψυχισμό κι ότι χρήζουμε θεραπείας. Μας έκαναν κυβέρνηση-τρόικα να πιστέψουμε πως είμαστε συνένοχοι. Αυτή η τακτική είναι πάγια αρχή των εξουσιών. Πρέπει να πείσουν την κοινωνία πως πάσχει από μια παθογένεια (την οποία ορίζουν οι ίδιοι) κι ότι πρέπει να έχουμε ανάγκη τους “ειδικούς”. Θέλουν να πείσουν πως είμαστε ανίκανοι, πως ευθυνόμαστε εμείς για την κατάσταση που έχουμε περιέλθει και να απενοχοποιηθεί η ελεύθερη αγορά. Οι υποστηρικτές του καπιταλισμού θέλουν σταδιακά μέσω του φόβου, να ιδιωτικοποιήσουν όλα όσα σήμερα θεωρούμε πως πρέπει να είναι δημόσια και το κράτος να περιοριστεί μόνο στα σώματα ασφάλειας. Το σύστημα έχει χρεοκοπήσει παντού και κυρίως ιδεολογικά.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Μάλλον να μην σκεφτόμαστε τον φόβο. Ν’ αλλάξουμε συμπεριφορά, τολμώντας όσα ως τώρα δεν κάναμε. Σ’ αυτή την αναζήτηση του εσώτερου εαυτού αλλά και της συλλογικής συνείδησης, δεν χωρούν καθοδηγητές και βιβλιαράκια με οδηγίες χρήσεων. Κυρίως ας μην φοβόμαστε το μέλλον. Η συγκροτημένη κυριαρχία, το κράτος, συνεχώς εφευρίσκει τρόπους για να εξαπατά τους ανθρώπους, απαραίτητη προϋπόθεση για την διατήρησή της. Έτσι κατασκευάζει κάποια “δικαιώματα” και επιβάλλει μια ψευδο-πειθώ όσο αφορά την υπακοή στους νόμους και την αποδοχή των μηχανισμών του Κράτους.

Για να φτάσουμε σε μια κατάσταση κοινωνικής απελευθέρωσης είναι σημαντικό να αρνηθούμε κάθε ρόλο και να σπάσουμε κάθε διαχωρισμό ανάμεσα σε “ανώτερους” και “κατώτερους”. Η Εξουσία δεν είναι μόνο μια κατάσταση συμφερόντων, αλλά και κοινωνική. οποιαδήποτε επανάσταση με τις μέχρι τώρα γνωστές μορφές δεν προσφέρει τίποτα, γιατί απλά οι εξουσιαστές βρίσκουν με αφορμή την κάθε εξέγερση να αντικαταστήσουν τους κρίκους της αλυσίδας με άλλους και να τους βαφτίσουν διαφορετικά απ’ ότι πριν προκειμένου το πλήθος να συνεχίσει να παραμένει κοιμισμένο. Έτσι κάθε φορά τα δεσμά έχουν για όνομα “λαϊκή δημοκρατία”, “σοσιαλισμός”, “συμμετοχική δημοκρατία” κοκ. Πρέπει να δράσουμε χωρίς φόβο, να κινητοποιήσουμε τους διπλανούς μας και να περάσουμε στα διάφορα περιβάλλοντα την συγκρουσιακή νοοτροπία.

ΔΕΝ ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ

Η πολιτική του φόβου ή ο φόβος της πολιτικής

Ως γνωστόν ο άνθρωπος γεννιέται και πεθαίνει αγκαλιά ή εν πάση περιπτώσει αγκαζέ με το φόβο. Καταρχήν και κυρίως με το φόβο του θανάτου, τον οποίο, όπως συνομολογεί και ο Ανδρέας Εμπειρίκος στο ωραίο του ποίημα Εις την Οδόν των Φιλελλήνων, είχαν μέχρι και οι κατά τα άλλα άφοβοι Αρχαίοι. Έκτοτε και σε κάθε ιστορική εποχή της ανθρωπότητας ο φόβος κυριάρχησε, με διάφορες φορεσιές. Δεν χρειάζονται και πολλά παραδείγματα ή παραπομπές στο Διαφωτισμό, τη Γαλλική Επανάσταση ή επιστημονικές επαναστάσεις: η ανθρωπότητα μέχρι λίγο πριν τις μέρες μας ζούσε βυθισμένη στο φόβο και την αβεβαιότητα. Τίποτα το περίεργο ή ανησυχητικό μέχρι εδώ. Το περίεργο έρχεται όταν διαπιστώνουμε την πρωτοκαθεδρία του φόβου ακόμη και στην εποχή μας, την υποτιθέμενα απαλλαγμένη από φόβους, μύθους και δοξασίες. Πώς επέστρεψε ο φόβος ακόμα και στην άφοβη, απαλλαγμένη από φαντάσματα του σκοτεινού παρελθόντος σύγχρονη ανθρωπότητα; Επέστρεψε μέσω ενός δούρειου ίππου που κανείς δεν πολυπερίμενε: της πολιτικής. Διότι μαζί με όλα τα προαναφερθέντα κατάλοιπα παλιότερων, μίζερων και φοβισμένων αιώνων, η μπάλα πήρε και τις ιδεολογίες. Αριστερά, Δεξιά, σοσιαλισμοί, κομμουνιστικοί παράδεισοι και άλλα τέτοια εξωτικά πτηνά πέταξαν μακριά τρομαγμένα από την βροντερή πτώση του Τείχους του Βερολίνου εκείνον τον κοσμογονικό Νοέμβριο του 1989, αναζητώντας πιο εύκρατα κλίματα. Και, έκτοτε, δεν ξαναφάνηκαν. Αφήνοντας την πολιτική χωρίς τη λαχταριστή ιδεολογική της γέμιση που μέχρι τότε της έδινε άλλο νόημα και πάθος. Και καθιστώντας την απλή διαχείριση των κοινών από επαγγελματίες, ειδήμονες και ειδικούς. Γι’ αυτό, πλέον, ‘ο μόνος τρόπος να εισαγάγουμε πάθος σε αυτό το πεδίο, να κινητοποιήσουμε δραστικά τους ανθρώπους, είναι μέσω του φόβου’, λέει ο Ζίζεκ.[i] Μιλάμε δηλαδή για μια πολιτική που ‘χρησιμοποιεί τον φόβο ως βασικότερο έναυσμα κινητοποίησης: τον φόβο των μεταναστών, τον φόβο του εγκλήματος, το φόβο της ανόσιας σεξουαλικής διαστροφής, τον φόβο του ίδιου του υπερβολικού κράτους με τα υπέρμετρα φορολογικά βάρη που επιβάλλει, τον φόβο της περιβαλλοντικής καταστροφής, το φόβο της παρενόχλησης’. Με την πολιτική ορθότητα ως την ‘κατεξοχήν φιλελεύθερη μορφή της πολιτικής του φόβου’. Πώς άραγε συνταιριάζεται η πολιτική ορθότητα με την πολιτική του φόβου; Για τον Ζίζεκ, ‘η σημερινή φιλελεύθερη ανεκτικότητα προς τους άλλους, ο σεβασμός της ετερότητας και η απροκατάληπτη συνάντηση μαζί της, συνυπάρχει με τον ιδεοληπτικό φόβο μήπως μας παρενοχλήσουν’. Ζούμε δηλαδή μια κάπως μεταμοντέρνα εκδοχή του μακριά κι αγαπημένοι: ‘ο Άλλος είναι μια χαρά, αλλά μόνο εφόσον η παρουσία του δεν γίνεται φορτική, εφόσον δεν είναι πραγματικά άλλος’. Με άλλα λόγια, ‘η ανεκτικότητα συμπίπτει με το αντίθετό της’: ‘Το καθήκον μου να είμαι ανεκτικός προς τον Άλλο ουσιαστικά σημαίνει ότι δεν πρέπει να τον πλησιάσω πάρα πολύ, ότι δεν πρέπει να εισβάλω στο χώρο του… Εκείνο που όλο και πιο πολύ αναδύεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στην κοινωνία του ύστερου καπιταλισμού είναι το δικαίωμα να μη μας παρενοχλούν, δηλαδή το δικαίωμα να παραμένουμε σε μια απόσταση ασφαλείας από τους άλλους’. Σε συνέχεια ή και συμπλήρωση όλων αυτών θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για την εμμονική ενασχόληση του σημερινού ανθρώπου με τα ‘προσωπικά του δεδομένα’, για τον όλο και βαθύτερο εγκλεισμό του στην ιδιωτική του σφαίρα, που γύρω της υψώνονται ανυπέρβλητα τείχη για να εγγυηθούν την προστασία του από όλα όσα φοβάται ή θα μπορούσαν να τον… παρενοχλήσουν. Ένας τέτοιος αυτοεξόριστος στον ιδιωτικό του κόσμο άνθρωπος δεν θα μπορούσε παρά να φοβάται, να απεχθάνεται τη δημόσια έκθεση και δραστηριοποίηση που απαιτεί η πολιτική, η οποία έχει και η ίδια μετατραπεί σε μια πολιτική του φόβου, σε μια πολιτική που έχει αναγάγει τον φόβο σε κεντρικό της κινητήριο άξονα και όχημα ανόδου σε εκλογικά ποσοστά (όπως αποδεικνύεται και από την περίπτωση του ΛΑΟΣ). Τι μπορεί, τι απομένει να γίνει εν μέσω αυτού του ασφυκτικού κλίματος εξατομίκευσης συνδυασμένης με εξάπλωση του φόβου ως μοναδικού συνδετικού κρίκου μεταξύ των αποπολιτικοποιημένων, ναυαγισμένων στα ερημονήσια της ιδιωτικής τους ζωής πολιτών του 21ου αιώνα; Απομένει να κοιτάξουμε τόσο τον φόβο της πολιτικής, της χειραφέτησης από την ιδιωτικοποίηση όσο και την ίδια την πολιτική του φόβου ή των φόβων κατάματα, προκειμένου να μπορέσουμε να δούμε τους ίδιους μας τους εαυτούς αλλιώς. Μπορούμε;